Opinieartikel Bert-Jan Ruissen in Reformatorisch Dagblad 13 oktober '21:

De extreem hoge prijs van aardgas is een wake up call. We zullen nog lange tijd voor een belangrijk deel aangewezen blijven op fossiele brandstoffen. In de tussentijd moeten we bronnen zoals aardgas dus niet verwaarlozen.

door Bert-Jan Ruissen, Europarlementslid SGP

 ”Gooi geen oude schoenen weg, voor je nieuwe hebt”. Het oude gezegde is nog maar al te waar. Zeker als we kijken naar de huidige crisis met de gasprijzen, die menig burger en bedrijf nu op hoge kosten jaagt.

Nederland en veel andere EU-landen hebben deels kerncentrales en steenkoolcentrales al gesloten, nog voordat er voldoende alternatieve bronnen waren. Waterstof staat nog in de kinderschoenen; windmolens en zonnepanelen leverden in 2020 nog maar 11 procent van het totaal aan energieverbruik in ons land.

Dat verklaart waarom aardgas nog steeds een belangrijke energiebron is. Mede door de grote vraag wereldwijd is de prijs extreem de hoogte in geschoten.

In zijn opinie in het RD (9-10), ziet professor Han Slootweg de gasprijscrisis als een impuls voor meer duurzame energie. Matigen van energiebelasting moet volgens hem niet te algemeen, omdat anders „de prikkel om minder gas te gebruiken afneemt.”

Groene energie heeft de toekomst, evenals energiebesparing. Daarin heeft prof Slootweg geheel gelijk. Maar ik roep op erg voorzichtig te zijn: de energietransitie kan nog tientallen jaren duren. Een langdurige periode van hoge prijzen voor fossiele brandstoffen kunnen onze burgers en bedrijven eenvoudigweg niet veroorloven. Nu al zien we dat sommige bedrijven serieus in de problemen komen.

Dat vraagt om verstandig beleid. Dat betekent dat je naast een inzet op verduurzaming, ook moet blijven zorgen voor voldoende aanbod van gas en andere fossiele brandstoffen. En daar wringt nu juist te schoen, merk ik om me heen in Brussel.

Timmermans

Europa doet er namelijk alles aan om de huidige schaarste aan gas nog groter te maken. De Europese Commissie wil bijvoorbeeld alle investeringen in fossiele brandstoffen uitsluiten van ondersteuning uit het Europese herstelfonds van 750 miljard euro. De Europese Investeringsbank is ook hard op weg om financiering van olie, gas en kolen te stoppen. Pensioenfondsen zoals ABP worden opgeroepen niet meer te beleggen in fossiele brandstoffen. 

Daar komt bij dat de Europese Commissie heeft voorgesteld een nog hoger prijskaartje te gaan hangen aan het gebruik van fossiele brandstoffen. Ook huishoudens zullen dat gaan merken: de gebouwde omgeving moet onder het zogenaamde Europese emissiehandelssysteem gaan vallen.

Bij dat alles moeten we bedenken dat de omslag naar groene energie de nodige tijd kost. Zo snel veel meer windmolens en zonnepanelen aanleggen gaat niet: het stroomnet kan het nu al niet aan in delen van Nederland. Een veelvoud aan molens en panelen is nodig om Nederland van stroom te voorzien: ruimte die niet zo snel voorhanden is. Zeker niet als Nederland nog 1 miljoen huizen bijbouwt, die ook energie verbruiken.

Risico

Het risico is dat de EU te hard van stapel loopt met het uitfaseren van fossiele brandstoffen. De energietransitie duurt misschien wel tot 2050, betoogde hoogleraar Rob de Wijk op Energiepodium.nl (5-10-'21) https://energiepodium.nl/artikel/investeren-in-fossiele-energie-nog-decennia-nodig. Hij waarschuwt dat gas door veel landen in de wereld wordt gezien als dé transitiebrandstof. Zo zal het Europese gasverbruik niet af-, maar nog toenemen tot 2030. Het effect op de prijs laat zich raden.

De Wijk waarschuwt daarbij terecht voor activistische politiek om overhaast energiebronnen te sluiten zonder beschikbare alternatieven. Zulk activisme kan leiden tot grote economische en sociale schade. Ik kan me helemaal vinden in zijn betoog.

Niet dat er niet gewaarschuwd is. De voorgangers van Frans Timmermans in de Europese Commissie presenteerden vele nota’s die pleiten voor méér verschillende bronnen en aanvoerroutes. Dat zou de EU minder afhankelijk maken van een bepaalde bron. Maar in praktijk gebeurde het tegendeel.

Op de langere termijn moet Nederland ook zeker aan kernenergie denken. Kerncentrales stoten geen CO2 uit, dus zijn feitelijk ‘groen’. Maar dan moet wel op korte termijn duidelijkheid komen voor het behouden en bijbouwen van nieuwe kerncentrales. 

Oplossing

Bij energievoorziening gaat het om drie pijlers: leveringszekerheid, betaalbaarheid en verduurzaming. De les van de huidige crisis is dat we die eerste twee pijlers schromelijk hebben verwaarloosd.

De oplossing voor de gasprijscrisis is dat de overheid snel duidelijkheid geeft: de EU moet erkennen dat fossiele bronnen nog decennia nodig blijven, zolang andere bronnen nog niet ‘op stoom’ zijn. De overheid moet er in ieder geval voor zorgen dat het lonend blijft voor energiebedrijven om te blijven investeren in tussenoplossingen zoals gas en grijze waterstof.

De prikkel naar duurzame energie mag geen dolksteek worden: met de huidige prijsstijging is er bij veel burgers en bedrijven minder geld over voor grondige isolatie, warmtepompen, zonnepanelen enzovoort.  

Als we veel burgers en bedrijven in de kou laten staan, dan is de energietransitie zeker niet geslaagd.

++