Defensie versterken, maar zo
min mogelijk via EU

Hoog tijd dat Europa zichzelf militair gaat versterken, nu de VS zich minder voorspelbaar toont en Rusland maar van geen wijken lijkt te weten. Maar de vraag is hoe dat te organiseren. Het beste is om zo min mogelijk via de EU te organiseren. Ieder land moet gewoon zelf snel aan de slag.

Probleem bij EU-besluiten over defensie is dat er altijd dwarsliggers zijn. De pro-Russische regeringen van Hongarije en Slowakije zullen spaken in het wiel steken. Zowel bij gezamenlijke aankoop of schulden. Dat schiet niet op. Voorstellen dreigen te verzanden in bureaucratisch gebabbel.

Een slecht schot voor de boeg kwam dinsdag al van EU-topvrouw Ursula von der Leyen: haar voorstel om de EU-begrotingsregels te versoepelen voor defensie-aankopen is zo´n typische bureaucratische aanpak: veel landen houden zich toch al niet aan die begrotingsregels.

Het Brusselse voorstel om 150 miljard euro te lenen voor defensie-aankopen is ook slechts beperkt zinvol: de meeste landen kunnen zelf lenen. Gezamenlijke schulden helpen slechts het handjevol landen die hoge rentes betalen wegens hun al te grote schuldenlast: dit gaat ten koste van goedkoop lenende landen als Nederland.

Laten we ook niet vergeten: ieder land is zelf bevoegd voor defensie. De EU kan hooguit ondersteunen bij de defensie-industrie. Maar feit is dat dit de afgelopen periode niet erg succesvol was, mede door dwarsliggers. Een nieuwe discussie over EU-legers en wie daarover het commando zou voeren, is kostbare tijdverspilling.

Coalition of the willing

Cruciaal is als landen zelf snel aan de slag gaan, eventueel samen met zelfgekozen andere landen die vergelijkbare defensiebedrijven of behoeftes hebben. De “coalitions of the willing” werken slagvaardiger en praktischer. Zonder Brusselse rompslomp kunnen ze snel defensiemateriaal bouwen en bestellen.

Veel landen hebben die ervaring al in NAVO-verband. Binnen die militaire verdragsorganisatie hebben landen structuren voor beperkte groepjes landen voor bepaalde projecten - met of zonder de VS. Voor Nederland opent dat ook de deur naar samenwerking met niet-EU-landen zoals het VK, Canada en Turkije. En zeker de Britten hebben defensiebedrijven waar we iets aan hebben.

Bestellen

Hoe dan ook, ieder land moet snel aan de slag. De defensie-industrie moet opschalen. We moeten niet meer kiezen uit aanbieders, maar zovéél mogelijk beschikbare aanbieders inschakelen. En hoe snel kan onze leegstaande autofabriek in Born omschakelen naar militaire voertuigen?

Koop die kogels en bouw die bunkers. Luchtafweer en militairen moeten weer zichtbaar worden in ons straatbeeld. Tijd om te bellen en te bestellen in plaats van te praten en te laten. Daarnaast: versterk de kritieke infrastructuur.
Zeker Nederland is zeer kwetsbaar met al zijn onbeschermde bruggen. Ons land zou totaal vastlopen als één of meerdere verkeersbruggen langdurig zouden uitvallen: de aanval op onze DigiD-website maandag is er niets bij. Zo heeft ieder land zijn eigen behoeftes, passend bij zijn eigen omstandigheden.

Kortom, landen moeten vooral zelf snel handelen. Dat kost geld, dat vraagt keuzes. De EU kan helpen, maar het risico op bureaucratische rompslomp is te groot. We kunnen ons niet verdedigen met begrotingsregels, maar alleen met echte kogels.

Te lang hebben we geleund op Amerikaanse schouders - we mogen niet de fout maken die te vervangen door Brusselse schouders: die zijn daarvoor te fragiel en onstabiel.

Opinie Bert-Jan Ruissen over EU defensieplannen, maart 2025.