Green Deal gekleurd door overtrokken ambities

(Opinieartikel in het Reformatorisch Dagblad 19 dec 2019)

Een politiek die duurzaam wil zijn en de schadelijke gevolgen van ons handelen voor de schepping wil minimaliseren, verdient alle steun. Maar in de Green Deal van Eurocommissaris Frans Timmermans ontbreekt gezond realisme.

„We hebben de middelen, we hebben de technologie, we hebben de wetenschap, en we hebben zelfs het kapitaal om dit te realiseren. Maar we moeten nu eindelijk wel een keer echt van start gaan, er is nu geen tijd meer te verliezen!” Dat zei Eurocommissaris Frans Timmermans vorige week tegenover de Amerikaanse nieuwszender CNN. Timmermans is aangesteld om vanuit Brussel de Europese lidstaten zover te krijgen dat ze hem carte blanche geven voor de klimaatambities van zijn nieuwe Green Deal.

Laat ik beginnen met te stellen dat het plan met klimaatmaatregelen vol staat met ideeën die mij als SGP-Europarlementslid zeer aanspreken. Vanuit het geloof dat de schepping van God een genadegave aan de mens is, valt het toe te juichen om daar zuinig mee om te gaan. Benadrukken dat wij een eigen verantwoordelijkheid hebben is terecht. Inzetten op het recyclen van materialen is fantastisch. Het zoeken naar energiebronnen die de schadelijke uitstoot van stoffen minimaliseren eveneens. Net als Timmermans willen ook wij onze kleinkinderen een leefbare aarde nalaten.

Tegelijk zijn al die doelen in geen enkel realistisch tijdspad te vangen. Ze vragen een mentaliteitsverandering, grote technologische vernieuwingen en economische investeringen. Ervan uitgaan dat de doelen al in 2050 te realiseren zouden zijn, zoals Green Deal wil, is utopisch. Althans gemeten aan precies dezelfde criteria die Timmermans noemt: wetenschappelijk, technologisch, politiek en qua kapitaal.

Politieke keuze

„Ik moet mensen confronteren met de feiten”, zo stelde Timmermans bij de presentatie van zijn plannen. Alsof de inzichten van de wetenschap de directe aanleiding zouden zijn voor zijn politieke streven. Maar dreigt het einde van de beschaving zonder snel politiek ingrijpen? Dergelijke dramatische conclusies trekken wetenschappers doorgaans niet. De urgentie waarover Timmermans het heeft, is het resultaat van een politieke keuze, geen wetenschappelijk vastgestelde realiteit.

Anders dan Timmermans beweert, zijn er op technisch gebied nog grote ontwikkelingen nodig om het verduurzamingsprogramma van de Green Deal te realiseren. Historisch gezien is er reden voor optimisme over de technologische oplossingen voor concrete uitdagingen. Nu hergebruiken we bijvoorbeeld 35 procent van alle grondstoffen, terwijl dat 40 jaar geleden nog maar 10 procent was. Maar hoeveel winst hier op korte termijn verder nog te behalen valt, is volstrekt onduidelijk.

Wel is inmiddels duidelijk dat technieken zoals wind- en zonne-energie bij lange na niet voorzien in de huidige energiebehoefte, zelfs als we rekening houden met allerlei energiebesparende maatregelen.

Voor Europa betekenen de klimaatplannen van Timmermans dat de EU-landen het eens zouden moeten worden over maatregelen om in 2050 klimaatneutraal te zijn, dan wel de verantwoordelijkheid daarvoor volledig over te dragen aan Brussel.

Tegen deze overdracht van verantwoordelijkheid heb ik principiële bezwaren. Het is aan de lidstaten zelf om te bepalen hoe zij naar klimaatneutraliteit streven. Wel is het raadzaam om op Europees niveau samen te werken en ervaringen uit te wisselen over de effectiviteit van bepaalde maatregelen. Zo concludeert Duitsland inmiddels dat wind- en zonne-energie onvoldoende continuïteit en stabiliteit geeft in de energievoorziening. Daarbij rijst acuut de vraag of het op korte termijn verstandig is om de zeer efficiënte kolen- en gascentrales in Nederland op non-actief te zetten. Daarnaast dreigt het opwekken van windenergie op zee dramatische gevolgen te hebben voor een visserijsector die wereldwijd tot de meest duurzame behoort. Om nog niet te spreken van de gevolgen die nieuwe regeldruk zal hebben voor de toch al geplaagde boerenstand. Laat in plaats daarvan de sector zelf met initiatieven komen, en ondersteun die waar nodig.

Huishoudbudget

De kosten voor de energietransitie zijn ongekend hoog. De EU denkt de komende tien jaar 1 biljoen euro te investeren in de transitie. Financieel persbureau Bloomberg schat echter de totale maatschappelijke kosten voorzichtig op een slordige 10 biljoen euro voor de komende twintig jaar.

Op nationaal niveau is de afgelopen tijd duidelijk geworden dat klimaatmaatregelen relatief zwaar drukken op het doorsnee huishoudbudget. Het is maar de vraag of Europese maatregelen voldoende rekening zullen houden met de betaalbaarheid van de energietransitie voor de gewone burger. Dat alles nog los van de vraag of de gepresenteerde bedragen ook maar in de buurt komen van de werkelijke kosten van de door Timmermans gepresenteerde ambities.

Kortom: ondanks sympathie voor een heel aantal voorgestelde maatregelen, zijn er ernstige bedenkingen tegen Green Deal. De daarin gepresenteerde ambities zijn niet realistisch. Sterker: gezien de kosten die zijn gemoeid met het utopische toekomstscenario van de plannen in Green Deal is de vrees gerechtvaardigd dat het hele project ten koste zal gaan van zowel ondernemingen als gezinnen die ook in Nederland tot de kwetsbaarste behoren.