Column Nieuwe Oogst: Voorstel EU-begroting is dubbel fout

De schok over de voorgestelde EU-begroting 2028-2034 is enorm. De EU-steun voor landbouw zou een stuk lager èn een stuk ongelijker worden. Dubbel fout, want dit ondermijnt onze eigen voedselproductie. Grondige aanpassingen zijn nodig.

Een lange zomervakantie zal niet genoeg zijn om de gemoederen te bedaren. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie presenteerde vorige maand ingrijpende veranderingen in de EU-uitgaven en -inkomsten.

Verkeerde veranderingen, vind ik. Brussel wil eigen belastingen heffen, nog meer geld lenen en de EU-begroting fors verhogen. Deze zou exploderen van 1200 naar 2000 miljard euro in zeven jaar. Maar de landbouw dan? Die komt er in de voorstellen juist zeer bekaaid vanaf. Terwijl de uitdagingen waar de landbouw voor staat er bepaald niet geringer op worden. Denk alleen al aan de toenemende weersextremen en het krimpende pakket aan gewasbeschermingsmiddelen.

Het EU-budget voor landbouw gaat fors omlaag. Voor dit jaar is er nog ruim 53 miljard euro in de pot voor het GLB. Maar dat zakt terug naar minder dan 43 miljard euro per jaar voor de hele EU. Wat dit betekent voor de gemiddelde Nederlandse akkerbouwer of melkveehouder laat zich raden. We kunnen er wel vanuit gaan dat de basispremie opnieuw omlaag gaat. En of het budget voor ecoregelingen (straks onder de noemer agri-milieu-klimaatregelingen) op peil kan blijven, is ook nog maar zeer de vraag.

Grotere verschillen

Dat zou misschien nog te verteren zijn, als de EU tegelijkertijd pal zou staan voor een eerlijk en gelijk speelveld. Maar ook op dat punt scoren de nu voorliggende voorstellen niet goed. Onder het nieuwe GLB zullen de verschillen tussen landen verder toenemen. Zo krijgen de lidstaten nog meer ruimte om gekoppelde steun te geven, bijvoorbeeld in de vorm van een premie per koe. Dat klinkt misschien aardig op het eerste gezicht. Maar als andere landen dat soort regelingen verder uitbreiden en Nederland niet, hebben we daar alleen maar last van.

Voor wat de basispremie betreft, komt het nog meer in handen van de lidstaat te liggen om de hoogte ervan te bepalen. In het Commissievoorstel staat dat de basispremie tussen 130 en 240 euro per hectare moet liggen. Vraag is hoe Nederland en andere landen daar mee om zullen gaan. Dit gaat ongetwijfeld effect hebben op het gelijke speelveld in de EU.

Hete jaren

Wat mij betreft gaan we twee hete jaren aan onderhandelingen tegemoet. De EU moet geen geld gaan uitgeven voor zaken waar de lidstaten zelf over gaan. Maar op de landbouw mogen we best wat zuiniger zijn en juist meer investeren. Europa moet onafhankelijker en weerbaarder worden. De wereld wordt ons steeds vijandiger gezind. Domste wat Brussel kan doen is om de producenten van ons dagelijks brood te verzwakken!

- Column Bert-Jan Ruissen, SGP-Europarlementariër, in Nieuwe Oogst
8 augustus 2025.